گنبد آهنی (به عبری: כִּפַּת בַּרְזֶל) نوعی سامانهٔ موشکی سطح‌به‌هوای متحرک است که در اسرائیل طراحی و تولید شده‌است. این سامانه که به صورت شبانه‌روزی و در هر شرایط آب‌وهوایی فعالیت می‌کند قادر است تا راکت‌ها و گلوله‌های خمپاره و توپ را در فاصله ۴ تا ۷۰ کیلومتر هدف قرار دهد.
سیستم گنبد آهنی از یک رادار چندمنظوره، یک مرکز مدیریت و فرمان و یک یا چند واحد پرتاب موشک (هریک با ۲۰ لانچر شلیک موشک تامیر) تشکیل میشود. رادار این سیستم قادر است تا محل اصابت راکت دشمن را پیش‌بینی کرده و به منظور صرفه‌جویی در هزینه راکت‌هایی را که محل برخورد آنها در مناطق خالی از سکنه است، نادیده بگیرد. هزینه هر موشک رهگیر حدود ۵۰ هزار دلار است و معمولاً دو موشک به سوی راکتی که قرار است شکار شود شلیک می‌شوند. طراحی گنبد آهنی از سال ۲۰۰۷ در شرکت رافائل آغاز شد. این سیستم در مارس ۲۰۱۱ به ارتش اسرائیل پیوست و در ۷ آوریل ۲۰۱۱ برای نخستین بار یک راکت گراد را که از غزه به سوی اسرائیل شلیک شده بود، رهگیری و منهدم کرد.[۱]
به گفته مارک تامپسون، کارشناس امور نظامی برنده جایزه پولیتزر، گنبد آهنین یکی از معدود جنگ‌افزارهاییست که شرکت و کشور سازنده‌اش می‌توانند به آن و تکنولوژی که برای طراحی آن در اختیار دارند، افتخار کنند. مقامات اسرائیلی مدعی هستند که در جریان حملات راکتی سال ۲۰۱۲ حماس به اسرائیل حدود ۹۰ درصد راکت‌ها با موفقیت توسط این سیستم شکار شدند، که این در طول تاریخ برای یک سیستم ضدهوایی بی‌سابقه بوده‌است. هرچند تایید این ارقام غیرممکن است اما فقدان تلفات در اسرائیل نشان می‌دهد که گنبد آهنین موثرترین و امتحان‌پس‌داده‌ترین سپر موشکی است که دنیا تاکنون به خود دیده‌است.[۲]
با این که کارایی این سیستم مورد تحسین ناظران قرار گرفته است، مقامات اسرائیلی اعلام کرده‌اند که گنبد آهنین قادر به حفاظت کامل از کشور در صورت راکت‌باران شدید و مستمر دشمن نیست و همچنین قدرت رهگیری گلوله‌های دارای برد بسیار کوتاه را (به دلیل زمان کوتاه پرواز آنها) ندارد.[۳]
دلایل و تاریخچه طراحی
حزب‌الله لبنان از دهه ۱۹۹۰ شلیک راکت‌های کاتیوشا به شهرها و دیگر مراکز جمعیتی شمال اسرائیل را آغاز کرده و به این ترتیب به یک تهدید جدی امنیتی برای این کشور تبدیل شده‌است. اسرائیلی‌ها از آن زمان به فکر طراحی یک سیستم دفاع موشکی کوتاه‌برد افتادند که بتواند راکت‌های کوچکی را که در ارتفاع بسیار پایین پرواز می‌کنند، در مدت زمان کوتاه پرواز آنها و با هزینه‌ای قابل قبول سرنگون کند، هرچند مقامات نظامی آمریکا ادر آن زمان به آنها هشدار داده بودند که چنین پروژه‌ای محکوم به شکست خواهد بود.
انتخاب دانیل گلد به عنوان رئیس «شورای تحقیق و توسعه» نیروهای دفاعی اسرائیل باعث شد تا ایده ساخت این سیستم دفاع هوایی فرصت به واقعیت پیوستن را پیدا کند. گلد حامی سرسخت این پروژه بود و حتی برای تامین مالی این پروژه مقررات مربوط به قراردادهای پیمان‌کاری وزارت دفاع اسرائیل را دور زد و سیاست‌مداران بانفوذ کشور را به حمایت از آن ترغیب کرد.
حزب‌الله لبنان در جنگ سال ۲۰۰۶ حدود ۴ هزار راکت توپخانه‌ای، که بیشتر آنها از انواع کوتاه‌برد کاتیوشا بودند، را به سوی شمال اسرائیل شلیک کرد. این حملات جان ۴۴ شهروند غیرنظامی اسرائیل را گرفت و ۲۵ هزار نفر را وادار به ترک خانه و کاشانه خود کرد.[۴]
از سوی دیگر جنوب اسرائیل نیز از سوی نوار غزه مورد حملات مداوم راکتی و خمپاره‌ای، از سوی گروه‌های مبارز فلسطینی به خصوص حماس، قرار گرفته‌است. بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۸ بیش از ۴ هزار راکت و ۴ هزار خمپاره به سوی مراکز جمعیتی جنوب اسرائیل شلیک شده است. بیشتر آنها راکت‌های دست‌ساز قسام هستند که با استفاده از پرتابگرهای تکی بی‌ام-۲۱ گراد که به طور قاچاق وارد غزه می‌شوند، شلیک می‌شوند این پرتابگرها در مقایسه با روش‌های ساده‌تر پرتاب راکت را به برد بیشتری می‌رسانند. به این ترتیب حدود یک میلیون اسرائیلی در شمال و یک میلیون نفر در جنوب زیر سایه این حملات مداوم زندگی می‌کنند.
یش از آغاز طراحی گنبد آهنین مقامات دفاعی اسرائیل به تحقیق و آزمایش بر روی سیستم‌های دیگری برای مقابله با راکت‌های توپخانه‌ای و گلوله‌های توپ و خمپاره مشغول بودند. یکی از آنها پروژه مشترک آمریکا و اسرائیل به نام سیستم لیزری نتیلوس بود که با اشعه لیزر راکت‌ها را در هوا منفجر می‌کرد. پروژه ساخت این سلاح لیزری که اهداف خود را با اشعه لیزر نابود می‌کرد، در سال ۲۰۰۵ در حالی که ۳۰۰ میلیون دلار هزینه برداشته بود، به دلیل اندازه بسیار بزرگ، هزینه بالا و عملکرد ضعیف، متوقف شد. در فوریه ۲۰۰۷ وزیر دفاع اسرائیل، امیر پرتز، انتخاب گنبد آهنین را به عنوان راه حل اسرائیلی برای مقابله با تهدیدات راکتی کوتاه‌برد اعلام کرد .[۴]
شرکت صنایع دفاعی رافائل در مناقصه ساخت این سیستم شرکت آمریکایی لاکهید مارتین را شکست داد و قرار شد در همکاری نزدیک با نیروهای دفاعی اسرائیل گنبد آهنین را طراحی کرده و وظیفه ساخت واحد فرمان این سیستم هم به شرکت نرم‌افزاری ام‌پرست واگذار شد. گنبد آهنی در طول کمتر از چهار سال از روی کاغذ به یک سیستم آماده نبرد تبدیل شد. این مدت برای ساخت سلاحی که هیچ جنگ‌افزار مشابهی برای اقتباس و الگوگیری از آن وجود نداشته است، به طرز عجیبی کوتاه است.
تاریخچه عملیاتی
در سال ۲۰۱۱ سه آتشبار گنبد آهنی در شهرهای اشدود، اشکلون و بئرشبع مستقر شدند و تا سال ۲۰۱۳ در مجموع ۹ آتشبار در نقاط مختلف کشور مستقر شده‌اند. هر آتشبار به طور تقریبی ۱۵۰ کیلومتر مربع را پوشش می‌دهد. ۳۳ راکت در سال ۲۰۱۱ توسط این سیستم منهدم شد که به معنای نرخ موفقیت ۷۵ درصدی این سیستم بود. برخی از اشتباهات این سیستم به دلیل یک اشکال فنی در رادار آن بود که مورد اصلاح قرار گرفت و در جریان حملات راکتی سال ۲۰۱۲ به اسرائیل بیش از ۹۰ درصد راکت‌های با موفقیت توسط این سیستم شکار شدند.[۵]
اولین واحد این سپرموشکی در ماه مارس ۲۰۱۱ در منطقه بئرشبع، که در ۴۰ کیلومتری مرز اسرائیل با غزه واقع است، مستقر شد.[۶] یک ماه بعد این سیستم با سرنگون کردن یک راکت گراد که از غزه شلیک شده بود، برای اولین بار به طور واقعی مورد امتحان قرار گرفت.[۷]
مشخصات و عملکرد
یک آتشبار در نزدیکی سدروت
سیستم پدافندی گنبد آهنین برای مقابله با راکت‌های کوتاه‌برد و گلوله‌های توپ و خمپاره طراحی شده و همچنین از قابلیت رهگیری و انهدام هواپیماهای دشمن، که در ارتفاع حداکثر ۱۰ هزار متری از سطح زمین پرواز می‌کنند، برخوردار است و می‌تواند به عنوان یکی از لایه‌های دفاع هوایی ضد هواپیمای اسرائیل که از سیستم‌های موشکی بهینه شده پاتریوت در خط اول و هاوک در خط دوم تشکیل میشود، از آسمان این کشور حفاظت کند.[۸] در کنار این‌ها سیستم دفاع موشکی ختس (پیکان) وظیفه مقابله با موشک‌های بالستیک میان‌برد (مانند موشک‌های شهاب) را بر عهده دارد.
برد موثر سیستم گنبد آهنین در مسافت‌های ۴ تا ۷۰ کیلومتری است اما رافائل قصد دارد آن را تا ۲۵۰ کیلومتر افزایش دهد.[۹] به گفته سازندگان این سیستم موشکی، گنبد آهنین قابلیت فعالیت در شب و شرایط نامساعد آب‌وهوایی را هم دارد و می‌تواند به طور همزمان به چندین تهدید پاسخ دهد. این سیستم از سه بخش اصلی تشکیل میشود:
- رادار ردیابی و پیگیری: این سامانه راداری ساخت شرکت التا از شرکت‌های تابع صنایع هوافضای اسرائیل است. این رادار ELM-2084 نام دارد و قادر است راکت را پیدا کرده و مسیر حرکت آن را دنبال کند.
- سیستم مدیریت نبرد و کنترل سلاح: مرکز فرمان گنبد آهنین را یک شرکت نرم‌افزاری اسرائیلی به نام سامانه‌های ام‌پرست به سفارش رافائل ساخته‌است. این واحد بر اساس داده‌هایی که از رادار به آن می‌رسد مشخص می‌کند که آیا موشک در یک مرکز جمعیتی فرود خواهد آمد یا خیر. فقط در صورتی که اینچنین باشد موشک‌های رهگیر به سوی هدف شلیک خواهند شد.
- واحد پرتاب موشک: این واحد از پرتابگرهایی تشکیل میشود که موشک تامیر را شلیک می‌کنند. موشک تامیر که در صنایع دفاعی رافائل ساخته میشود به حسگرهای الکترو-اپتیک مجهز است و چند باله برای افزایش مانورپذیری دارد.
| گنبد آهنی |
گنبد آهنین در سدروت، جنوب اسرائیل |
| نوع |
موشک زمین‌به‌هوای ضد راکت، گلوله توپ و خمپاره |
| اولین سازنده |
 اسرائیل |
| تاریخچه خدمت‌رسانی |
| در خدمت |
۲۰۱۱ تاکنون |
| مورد استفاده |
اسرائیل |
| جنگ‌ها |
عملیات ستون ابر |
| تاریخچه محصول |
| طراح |
سیستم‌های دفاعی رافائل |
| طراحی‌شده |
۲۰۰۵ به بعد |
| تولید |
سیستم‌های دفاعی رافائل |
| قیمت هر واحد |
۵۰ هزار دلار برای هر موشک
۵۰ میلیون دلار برای هر آتشبار |
| تولیدشده |
۲۰۱۱ تاکنون |
| تعداد ساخت |
۹ آتشبار با ۱۵ لانچر (برنامه تولید ۱۵ آتشبار) |
| مشخصات |
| وزن |
۹۰ کیلوگرم |
| طول |
۳ متر |
| ابعاد |
۱۶۰ م‌م |
|
Detonation
mechanism |
فیوز مجاورتی |
|
Launch
platform |
سه راکت‌انداز که هرکدام ۲۰ پرتابگر راکت دارند. |
گنبد آهنی از رادار Elta EL/M-2084 استفاده می‌کند.
دستگاه فرمان موشک انداز
اسراییلی کودک کش ما از این اشغال ها نمیترسیم(اینو یادت باشه)
برچسب‌ها:
گنبد اهنین چیست؟
حزب الله
اشلون |
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
